Miesiąc: październik 2023

Dlaczego w ogóle piszemy o Remote ID?

Najprostsza odpowiedź brzmi: bo skłaniają nas do tego zmiany prawa UE. Sama technologia zasadniczo przełomowa nie jest i pewnie nigdy byśmy o niej nie wspomnieli, gdyby nie przepisy, które narzucają jej stosowanie. Precyzyjnie: będą narzucały od 1 stycznia 2024, choć pierwotnie miały obowiązywać rok wcześniej. Opóźnienie EASA tłumaczy wątłym wyborem urządzeń zgodnych z jakimś (bo jest ich już kilka) standardem Remote ID. Amerykanie są dzięki temu nieznacznie z przodu – ustalając termin rozpoczęcia stosowania Remote ID w USA na 16 września 2023. Inne kraje również poważnie podeszły do potrzeby unormowania i uporządkowania ruchu bezzałogowych statków powietrznych – na przykład w Japonii podobne (choć bardziej restrykcyjne) przepisy obowiązują już od połowy ubiegłego roku. Jeszcze szybsi byli Szwajcarzy – pierwszą na świecie sieć wspierającą Remote ID (Network RID) uruchomili już we wrześniu 2021 roku!

 

Zidentyfikujmy Remote ID

Czym właściwie jest Remote ID? Ogólnie rzecz biorąc – jest to taka funkcjonalność drona, która pozwala mu dostarczać zdalnie swoje dane identyfikacyjne i (w zależności od standardu Remote ID) różne inne dane, np. dotyczące lokalizacji, wysokości, prędkości kierunku poruszania się statku powietrznego. Pomysł został zaczerpnięty z lotnictwa cywilnego, który z różną prędkością – w postaci ADS-B – był wdrażany w latach 2000 w poszczególnych krajach. W Polsce od połowy roku 2016 wszystkie sprzedawane i nowo rejestrowane załogowe statki powietrzne musiały być wyposażone w transponder ADS-B, a od roku 2020 obowiązek ten dotyczy już wszystkich zarejestrowanych załogowych statków powietrznych.

 

Jak to działa?

Remote ID w Europie w docelowym kształcie będzie składało się z dwóch podsystemów – Direct (lub Broadcast) Remote ID (DRI) oraz Network Remote ID (NRI). Dlaczego dodałem słowo „docelowym”? Otóż dlatego, że teraz jesteśmy w okresie… tak, tak – przejściowym. Prawdopodobnie stoi za tym (stałe) opóźnienie europejskich legislatorów w misji porządkowania przestrzeni powietrznej – w każdym razie do dziś jeszcze nie opublikowano standardów dotyczących U-Space, a tak się składa, że Network Remote ID będzie jedną z podstawowych funkcjonalności U-Space. Zatem, pomimo, że dostępne dziś nowe drony czy zewnętrzne moduły Remote ID – jak na przykład Dronetag Mini – obsługują oba podstandardy Remote ID, na razie możemy nie kłopotać się Network Remote ID.

Zadaniem każdego z podsystemów Remote ID jest udostępnianie informacji o poruszającym się w przestrzeni bezzałogowym statku powietrznym. Pomimo pozornego podobieństwa – robią to w różny sposób. DRI z założenia jest systemem krótkiego zasięgu. Podobnie jak moduły ADS-B – moduł DRI po prostu emituje drogą radiową okresowe komunikaty, które zawierają informacje o:

– numerze operatora UAV,

– numerze seryjnym UAV,

– pozycji geograficznej statku powietrznego, pozycji jego operatora i/lub punkcie startu,

– prędkości i kursie statu powietrznego oraz,

– o jego ewentualnym statusie (np. informacja o utracie połączenia z pilotem czy jakimś trybie failsafe).

Z założenia informacja ma być dostępna w promieniu co najmniej 250 metrów od UAV (standard Bluetooth 4), ale w zależności od wykorzystywanej technologii łączności, może się on wydłużyć do nawet 3 kilometrów (w przypadku WiFi NAN lub WiFi Beacon). Dzięki temu statek powietrzny będzie „widoczny” dla pobliskich użytkowników przestrzeni powietrznej (innych UAV oraz załogowych statków powietrznych) i przedstawicieli odpowiednich służb. Identyfikacja statku powietrznego będzie ograniczała się np. do skierowania na niego obiektywu smartfona – a augmented reality doda odpowiednie dane.

O NRI wiemy natomiast niewiele ponad to, że w tym przypadku podobne dane będą transmitowane do chmury, skąd będą mogły być pobierane przez inne systemy czy użytkowników. Umożliwi to zarządzanie przestrzenią powietrzną, w której poruszają się UAV, co jest celem budowania i wdrażania U-Space. Dokładniejszych informacji możemy spodziewać się niebawem.

 

Co mnie to obchodzi?

Jeżeli jesteś szczęśliwym posiadaczem drona w klasie C0, lub bez klasy, poniżej 250 gram – nie obchodzi Cię to wcale i możesz przerwać lekturę w tej chwili z poczuciem zmarnowanego czasu. Podobnie, jeśli zamierzasz użytkować jedynie drony klasy C4. Jeśli jednak posiadasz/planujesz posiadać drona pozostałych klas – musisz pomyśleć o zapewnieniu zgodności z wymogiem transmitowania Remote ID. Na rynku są już dostępne drony, które odpowiedni moduł zawierają – upewnij się przy zakupie – lub moduły, które można używać ze starszymi dronami z nadaną klasą. Od 1 stycznia (o ile termin nie zostanie ponownie przesunięty) wszystkie UAV (bez C0 oraz C4) użytkowane w kategoriach otwartych czy szczególnych (certyfikowanych) muszą transmitować Direct Remote ID.

 

A ADS-B?

ADS-B jest systemem użytkowanym przede wszystkim w lotnictwie cywilnym. Jednak przyroda próżni nie lubi – więc z braku innych rozwiązań niektórzy producenci zaczęli umieszczać moduły ADS-B w dronach. Oczywiście takie moduły nadają ze znacznie mniejszą mocą, niż „samolotowe” ADS-B i ich zasięg to kilkaset metrów do kilku kilometrów, podczas gdy „starsi bracia” transmitują na setki kilometrów. Niestety ADS-B w dronach nie znalazł właściwego odzwierciedlenia w normach prawnych – a EASA czy FAA postawiły na inne rozwiązania. Dlatego dziś w niektórych krajach zakazano już używania ADS-B w bezzałogowych statkach powietrznych celem uniknięcia zamieszania. Dziś napis na kartonie: Zgodny z ADS-B niestety nie załatwia kwestii zgodności z Remote ID – i nie stanowi już żadnego argumentu przy zakupie nowego drona.

Zastosowanie montowanych na dronach systemów rozrzutu Trichogramma rewolucjonizuje rolnictwo.
Ale czym dokładnie jest Trichogramma?


Trichogramma (Kruszynek) to pasożytniczy gatunek osy wykorzystywany do zwalczania populacji szkodników w uprawach. Jest naturalnym i skutecznym wrogiem omacnicy prosowianki. Jako tak zwany parazytoid jaj składa swoje jaja w jaju żywiciela (np. omacnicy prosowianki), co skutkuje jego obumarciem. Terminowe wyłożenie kruszynka powoduje spasożytowanie i zniszczenie bardzo dużej ilości jaj omacnicy prosowianki. Celem jego stosowania jest zredukowanie stopnia porażenia omacnicą prosowianką do poziomu poniżej progu szkodliwości ekonomicznej.
Tradycyjnie owady Trichogramma były wypuszczane ręcznie, co było dość czasochłonne i pracochłonne. Wraz z rozwojem rewolucyjnej technologii dronów, ABZ Innovation zintegrował metodę z rolnictwem precyzyjnym w najbardziej efektywny sposób, opracowując system rozsiewu Trichogramma z drona L10 PRO, pomagając zmniejszyć obciążenie pracą rolników, jednocześnie koncentrując się na zrównoważonym rozwoju i opłacalności. Drony mogą pokryć duże obszary w krótkim czasie, zmniejszając nakład pracy potrzebnej do ręcznego uwalniania. Mogą również dotrzeć do odległych obszarów i nierównego terenu, do których dostęp może być trudny dla pracowników. Wyposażone w GPS i technologię mapowania drony mogą precyzyjnie celować w określone obszary, zwiększając dokładność uwalniania Trichogramma i zmniejszając ryzyko nadmiernej lub niedostatecznej aplikacji. Rozprzestrzenianie Trichogramma za pomocą dronów eliminuje potrzebę pracy ludzi w pobliżu upraw, zmniejszając ryzyko narażenia na pestycydy i inne chemikalia.

 

Przyjrzyjmy się niektórym z najbardziej przekonujących korzyści płynących z używania systemu rozrzutu Trichogramma z dronem:

Zwiększona wydajność

Drony mogą pokryć duże obszary w krótkim czasie, zmniejszając nakład pracy potrzebnej do ręcznego uwalniania. Mogą również dotrzeć do odległych obszarów i nierównego terenu, do których dostęp może być trudny dla pracowników.

Większa dokładność

Drony wyposażone w GPS i technologię mapowania mogą precyzyjnie celować w określone obszary, zwiększając dokładność uwalniania Trichogramma i zmniejszając ryzyko nadmiernej lub niedostatecznej aplikacji.

Zwiększone bezpieczeństwo

Rozprzestrzenianie Trichogramma za pomocą dronów eliminuje potrzebę pracy ludzi w pobliżu upraw, zmniejszając ryzyko narażenia na pestycydy i inne chemikalia.

Redukcja kosztów

Technologia dronów może pomóc obniżyć koszty pracy związane z ręcznym uwalnianiem Trichogramma i zmniejszyć zapotrzebowanie na specjalistyczny sprzęt.

Zrównoważony rozwój środowiska

Systemy rozprzestrzeniania Trichogramma zamontowane na dronach są bardziej przyjazne dla środowiska niż tradycyjne metody, ponieważ zmniejszają liczbę pestycydów i chemikaliów stosowanych w rolnictwie.

Ogólnie rzecz biorąc, montowane na dronach systemy rozprzestrzeniania Trichogramma oferują bardziej wydajne i skuteczne rozwiązanie do zwalczania szkodników w rolnictwie w porównaniu z tradycyjnymi metodami. Dzięki możliwości precyzyjnego ukierunkowania na określone obszary i zmniejszeniu zapotrzebowania na pracę ręczną, systemy te pomagają poprawić plony i zwiększyć zrównoważenie środowiskowe.

Rozrzutnik Trichogramma dla drona rolniczego do oprysków ABZ Innovation L10 PRO i drona wielofunkcyjnego ABZ Innovation M12

  • Precyzyjny i skuteczny
  • Pojemnik o pojemności 8 litrów
  • Może pomieścić do 800-1200 granulek
  • Może zaaplikować Trichogramma na 36 hektarach w ciągu godziny

Precyzyjny i skuteczny system rozrzutu Trichogramma wykorzystuje jedną z najczęściej stosowanych metod kontroli biologicznej. Jego 8-litrowy zbiornik może pomieścić do 800-1200 granulek – w zależności od ich wielkości. Pozwala to na zaaplikowanie do 8-12 hektarów podczas jednego startu, co daje wydajność godzinową do 36 hektarów. Ten wszechstronny system rozrzutu jest dostępny tylko dla modeli L10 PRO i M12, dzięki czemu można je bardzo łatwo i szybko wyposażyć i przystąpić do działania. Standardowy model L10 nie jest dostosowany do wykorzystania systemu rozrzutu.

Postęp technologiczny rewolucjonizuje wiele dziedzin, a rolnictwo nie jest wyjątkiem. Jednym z najnowszych osiągnięć w tym obszarze jest system oprysku CDA (Controlled Droplet Application) wykorzystywany w rolniczych dronach opryskowych ABZ Innovation L10 i L10 PRO. Ta innowacyjna technologia pozwala na precyzyjne i efektywne aplikowanie środków ochrony roślin, przynosząc wiele korzyści dla rolników i środowiska.

Sekret efektywnego opryskiwania leży w równomiernym i ukierunkowanym rozprowadzaniu płynu.
W technologii CDA (Controlled Droplet Application), mocą silnika bezszczotkowego, ciecz robocza doprowadzana jest niskim ciśnieniem do obracającego się dysku. Poprzez siłę odśrodkową krople odrywają się od krawędzi utrzymując jednorodną wielkość. Brak zależności między ustawieniem natężenia przepływu a wielkością kropli pozwala na elastyczną kontrolę i ustawianie rozmiaru kropli. W ten sposób również pozbywamy się zbyt dużych i zbyt małych kropli, co oznacza brak odpadów i niepotrzebnych zanieczyszczeń, ponieważ każda kropla ma właściwą wielkość, dzięki czemu nie spływa z liści i nie wyparowuje. Siłą powietrza zaśmigłowego, ciecz kierowana jest w dół docierając do dolnych partii rośliny.

 

System CDA a opryskiwanie dyszowe

W przeciwieństwie do CDA, większość konwencjonalnych maszyn natryskowych wykorzystuje dyszę hydrauliczną, której działanie polega na rozbijaniu cieczy roboczej poprzez wtryskiwanie jej pod ciśnieniem przez otwór. Ta metoda aplikacji jest raczej nieefektywna, ponieważ rozbija ciecz bardzo nierównomiernie i wytwarza bardzo szeroki zakres rozmiarów kropel.

Zarówno bardzo duże, jak i bardzo małe krople są marnotrawstwem – duże kończą na ziemi, podczas gdy małe dryfują, marnując dużą część oprysku i zanieczyszczając środowisko. Ta nieefektywność oznacza, że opryskiwacze z dyszami hydraulicznymi muszą zużywać znacznie więcej cieczy roboczej niż jest to faktycznie konieczne do wykonania pracy. Pobieranie, przenoszenie i rozpylanie tej dodatkowej cieczy kosztuje czas, wysiłek i pieniądze

Odpady i zanieczyszczenie środowiska wynikające z rozpylania pestycydów przez dysze hydrauliczne budzą coraz większe obawy na całym świecie. CDA oferuje sprawdzone naukowo rozwiązanie, które poprawia wydajność opryskiwania, eliminuje odpady i chroni środowisko.

Wydajność CDA umożliwia stosowanie małych i bardzo małych ilości cieczy roboczej. Ta przewaga logistyczna może mieć kluczowe znaczenie w ochronie upraw, umożliwiając szybkie wdrażanie skutecznych programów opryskiwania w rolnictwie i większą wydajność opryskiwania. Możliwość dokładnego, szybkiego i ekonomicznego stosowania pestycydów w razie potrzeby daje możliwość pełnego wdrożenia programów zintegrowanej ochrony przed szkodnikami, przy zmniejszonym ogólnym zużyciu pestycydów.

Wydajność TECHNOLOGII CDA

Drony L10 i L10 Pro to lepsze pokrycie dzięki intensywnemu przepływowi powietrza z technologią CDA

  • Brak konieczności stosowania ciśnienia – bezobsługowość
  • Idealna wielkość kropli może być ustawiona w granicach 5% marginesu – bez marnowania pestycydów
  • Odpowiednie dla gospodarstw ekologicznych
  • Do 95% mniej wody
  • Do 60% mniej pestycydów
  • Możliwość dalszych oszczędności dzięki zastosowaniu oprysku precyzyjnego
  • Przepływ: 4,8L/min
  • Regulowana wielkość kropli
  • Minimalny dryf sprayu
  • Wydajność: 10 ha/h
1.5 metra – 40 l/ha
6 metrów – 12 l/ha

Zalety systemu oprysku CDA:

 

Technologia CDA (Controlled Droplet Application) oferuje szeroki zakres korzyści ekonomicznych i środowiskowych, które obejmują

Wydajność operacyjna:

  • Oszczędność kosztów dzięki zmniejszeniu objętości rozpylanej cieczy
  • Równomierny rozkład kropel i ich jednolity rozmiar zapewniają lepsze rezultaty opryskiwania
  • Znacznie szybsze opryskiwanie


Zwiększona produktywność:

  • Potrzeba znacznie mniej cieczy roboczej w porównaniu z konwencjonalnymi opryskiwaczami.
  • W rezultacie ilość wymaganego czasu i wysiłku ulega znacznemu zmniejszeniu.
  • Ręczne opryskiwacze wyposażone w CDA zmniejszają wysiłek fizyczny, ponieważ wyeliminowane jest uciążliwe pompowanie.


Lepsza skuteczność środków chemicznych:

  • Technologia CDA poprawia pokrycie celu i zatrzymywanie kropel cieczy.


Bezpieczniejsze opryskiwanie:

Znacznie zmniejszone ryzyko zanieczyszczenia operatora podczas procesu opryskiwania:

  • Błędy operatora wynikające ze zmęczenia są ograniczone, ponieważ proces jest mniej uciążliwy niż opryskiwanie dyszami o dużej objętości.
  • Mniej operacji mieszania i napełniania, w których najbardziej prawdopodobne jest zanieczyszczenie operatora.


Mniejszy wpływ na środowisko:

  • Mniejsze zapotrzebowanie na środki chemiczne i wodę
  • Mniejsze zanieczyszczenie gleby w porównaniu z opryskiem dyszowym dzięki niskoobjętościowej, ukierunkowanej aplikacji

Drony rolnicze stały się niezwykle popularnym narzędziem w dzisiejszym rolnictwie, przynosząc liczne korzyści dla producentów i gospodarstw rolnych na całym świecie. Jednym z najważniejszych zastosowań dronów w rolnictwie jest ich wykorzystanie do oprysków. Dzięki swojej zdolności do precyzyjnego i skutecznego rozpylania środków ochrony roślin, drony przyczyniają się do zwiększenia efektywności produkcji rolniczej oraz minimalizacji negatywnego wpływu na środowisko.

Drony rolnicze do oprysków ABZ Innovation wyposażone w specjalne zbiorniki na środki ochrony roślin mogą skutecznie i precyzyjnie rozpylać pestycydy, herbicydy i inne substancje na polach uprawnych. Dzięki zastosowaniu dronów możliwe jest dokładne pokrycie całego pola, bez strat i niedoskonałości związanych z tradycyjnymi metodami opryskiwania, takimi jak maszyny rolnicze czy samoloty.

Co zapewniają drony rolnicze ABZ Innovation? 

 

Wydajność i dokładność

Jedną z głównych zalet korzystania z dronów opryskowych do ochrony upraw jest ich wydajność i dokładność. Drony opryskujące mogą szybko i równomiernie pokryć duże obszary, skracając czas i zmniejszając koszty ochrony upraw. Można je również zaprogramować tak, aby podążały precyzyjnym torem lotu i dostarczały odpowiednią ilość roztworu nawozu do każdej uprawy lub sekcji pola, zmniejszając ilość odpadów i zwiększając wydajność.

Tradycyjne metody nawożenia, takie jak praca ręczna lub użycie ciągników, mogą być czasochłonne i mniej dokładne. Praca ręczna może skutkować nierównomiernym pokryciem, podczas gdy ciągniki mogą być zbyt duże i ciężkie na niektórych polach i mogą uszkadzać glebę i rośliny.

 

Opłacalność

Korzystanie z dronów do oprysków w celu ochrony upraw może być również bardziej opłacalne niż tradycyjne metody. Drony opryskujące mogą szybko i skutecznie pokryć duże obszary, oszczędzając czas i pieniądze rolników. Ponadto drony nawozowe mogą znacznie dokładniej aplikować roztwory nawozowe na określone obszary, zmniejszając ilość odpadów, co może zaoszczędzić rolnikom znacznych kosztów.

Z drugiej strony, konwencjonalne metody nawożenia mogą być droższe ze względu na potrzebę pracy ręcznej, sprzętu i paliwa. Ponadto konwencjonalne metody mogą powodować więcej odpadów z powodu nierównomiernego pokrycia lub nadmiernej aplikacji nawozu.

Większe bezpieczeństwo

Kolejną zaletą korzystania z dronów opryskujących do nawożenia roślin jest większe bezpieczeństwo. Drony opryskujące mogą działać w obszarach, do których dostęp jest trudny lub niebezpieczny dla ludzi, takich jak strome tereny lub obszary zawierające niebezpieczne chemikalia. Może to zmniejszyć ryzyko obrażeń lub chorób rolników i pracowników.

Tradycyjne metody nawożenia roślin, takie jak praca ręczna lub użycie ciągników, mogą być niebezpieczne dla pracowników, zwłaszcza podczas pracy z niebezpiecznymi chemikaliami. Ponadto tradycyjne metody mogą powodować zagęszczanie gleby, co może prowadzić do erozji i innych problemów środowiskowych.

 

Szerokość i moc oprysku

Jedną z obaw związanych z opryskiwaniem dronami w celu nawożenia upraw jest szerokość i moc oprysku. Jednak przy odpowiedniej konfiguracji i wyposażeniu, drony mogą osiągać szerokość oprysku i wydajność porównywalną z konwencjonalnymi metodami. Szerokość oprysku drona zależy od konfiguracji dysz i wysokości lotu. Dostosowując te czynniki, drony natryskowe mogą osiągnąć szerokość oprysku porównywalną z metodami konwencjonalnymi. Wydajność opryskiwania drona zależy od prędkości i natężenia oprysku. Korzystając z pomp o dużej mocy i systemów opryskiwania, drony opryskujące mogą osiągać natężenie oprysku porównywalne z metodami konwencjonalnymi, opryskując do 40 hektarów na godzinę.

Gdzie i jak wykorzystuje się drony rolnicze?

Dron rolniczy do oprysków ABZ Innovation może być używany we wszystkich uprawach i do wszystkich rodzajów oprysków.

Najpopularniejszym zastosowaniem jest suszenie (defoliacja) słonecznika – z dwóch powodów: jest to uprawa, w przypadku której zwykłe maszyny powodują największe szkody w uprawach (w niektórych przypadkach mogą przekroczyć 10%), a ze względu na wysokość uprawy nie można użyć zwykłego sprzętu do opryskiwania, a specjalny – ze względu na jego wyjątkowo wysoką cenę – ma tylko niewielu rolników lub usługodawców. Z tego samego powodu drony opryskowe mogą być popularne również w przypadku upraw kukurydzy, gdy jest ona zbyt wysoka.

W polskich warunkach widać duży potencjał wykorzystania dronów rolniczych ABZ Innovation do defoliacji pól ziemniaczanych przed zbiorami.

Na zastosowaniu L10 zyskać wiele mogą winnice, zwłaszcza te o dużych nachyleniach, biorąc pod uwagę fakt, że dron może latać nad rzędami oraz posiada możliwość zmniejszenia zakresu opryskiwania do 1,5 m – dzięki czemu nie ma niepotrzebnego opryskiwania między rzędami.

Wysoki potencjał zastosowania L10 widać również w sadach owocowych lub w przypadku dużych pojedynczych drzew, ponieważ w niektórych przypadkach tylko drony są w stanie dotrzeć do wierzchołków wysokich drzew.

Ponieważ coraz więcej wiemy o nawet długoterminowych negatywnych skutkach zagęszczania gleby w wyniku korzystania z ciężkich maszyn, opryskiwanie dronem może być doskonałą alternatywą dla zrównoważonej produkcji rolnej.
Najcenniejszym zastosowaniem dronów do oprysków jest sytuacja, w której nie można uzyskać dostępu do pola za pomocą ciężkiego sprzętu, podczas gdy nadal można opryskiwać dronem i w wielu przypadkach uratować uprawy przed uszkodzeniem np. po ulewnych deszczach z nasilonymi chorobami grzybiczymi lub w błotnistych warunkach.

Z doświadczenia producentów i przeprowadzonych przez nich badań wynika, że gdy ludzie wypróbują rolnicze drony opryskowe do dowolnego rodzaju zabiegów, są pod dużym wrażeniem i są zadowoleni z efektów, zwłaszcza gdy widzą, że można osiągnąć taką samą lub lepszą wydajność bez uszkadzania upraw, przy mniejszej ilości chemikaliów i znacznie mniejszej ilości wody oraz deklarują, że będą używać dronów następnym razem, a także i chętnie rozszerzą zakres zastosowania rolniczych dronów opryskowych do innych zabiegów.

Drony rolnicze stanowią rewolucję w dziedzinie oprysków w rolnictwie, przynosząc liczne korzyści dla producentów i środowiska. Skuteczne rozpylanie środków ochrony roślin, precyzja operacji, redukcja narażenia na szkodliwe substancje oraz minimalizacja strat i negatywnego wpływu na środowisko to tylko niektóre z zalet, które przekonują rolników do wykorzystania dronów w swojej działalności.

Przy odpowiedniej konfiguracji, wydajność dronów opryskujących może z łatwością konkurować z konwencjonalnymi metodami i zapewnić rolnikom skuteczne narzędzie do poprawy ich praktyk produkcji roślinnej. W miarę jak technologia będzie się rozwijać i stanie się bardziej dostępna, jest prawdopodobne, że coraz więcej rolników będzie używać dronów do opryskiwania, aby zaspokoić swoje potrzeby nawozowe w zakresie ochrony upraw.